verhalen uit Suriname
no wan soma bing sabi mi.
mi no ben de, mi no ben de a kondre
mi sweri fu anana asasi,
na now mi e kon a kondre.
alla sama bing denki na apuku srefi srefi
teleki na obia bar taki mi na dumanka Obia mi da wroko
Mi du man mi na ka kan mang
mi teki sweri leki piking wang, ma mi na bigi brada fu ala ding ampuku.
ala wisi a sa yang wai draai srefi kibri poti na gogo fasi.
adumankama teki sweri
Wisi mang van top klasse
In een bekend inheems dorp maakte in zelf mee hoe een toen erg gevreesde duman in 2004 zijn eigen kind verkrachte en als de politie kwam reden zijn huis gewoon voorbij en stond voor de poort ze uit te lachen. Hy dronk zich kapot voor een winkel en haalde daarna zijn dikke gouden weg legde het op zijn auto en liep naar huis . zijn auto stond gewoon open met de auto sleutel duidelijk te zien maaar niemand en dan ook niemand durfde het aan te raken want iedereen in het dorp wist van wie de spullen waren en wat zou gebeuren als men er aan zou gaan! Hij stapte uit zijn dofo en als hy een vrouwe lijke klant had die leuk vond zei wacht kom ik ben zo terug . hy ging naar zijn achtererf en pakte en paar kruiden en een geprepeerde ei en zei tegen de dame vandaag blijf je hier met mij en ineens wilde ze niet meer weg !!
Wat doet u wanneer een du man tegen u zegt ik ga en boei voor u maken maar het is een wiri boei!!
Laat mij eerst beginnen te zeggen wat ik bedoel met een wiri boei. Dit is een boei die gemaakt is zonder jou winties of obias . Het is een bij kracht die men er bij haalt en vaak de naam geeft van de echte obias bijv men zegt ik kan een djebri /apuku vr je maken. Alleen God kan een winti maken dus als men zegt ik heb en kromantie boei voor je gemaakt zonder dat jou kromanti zelf op de boei is gaan zitten.(joe obias srefi moes go teki a boei na boesi of na ini faya watra) dsna is er iets op de boei sang moes stel
wang kromanti voor maar helaas geen kromanti!! Een van de geheimen van deze boei is dat hij hij ontzettend veel trefu’ s heeft en heel onderhoud eist. Hij word meestal gemaakt voor een specifiek doel . In de slaven tijd om te vechten en om uit de handen van hun meesters te blijven.maar in onze tijd zelfs om te stelen!! Deze boei word met onder andere dagoe ede gekookt en heeft kromanti achtige kenmerken en is zelfs nog agressiever dan de echte kromanti . iemand die zo een boei heeft zal snel willen vechten en ruzie niet uit de weg gaan. Er is zoveel energie en moet die kwijt raken. Het gevolg is dat deze mensen zijn de eerste die in vuur gaan dansen of hun hand in het water gaan zetten doen ze dat niet dan worden ze agressief. Deze boei kan indien niet goed met de bestaande obias van de persoon is afgestemd voor spanning zorgen. Ook als deze persoon komt te overlijden moet men dan de juiste procedure bewandelen om geen problemen te krijgen . De doorsnee burger denkt: wat geweldig hij of zij dans in vuur of eet glas , hij/zij zet zijn hand in kokend water maar dat zegt nog niks over de kennis en kunnen van deze wintie omdat ze het vaak gaat om een show en om de mensen te wijzen hoe geweldig men is . Het beste systeem is werken met jou eigen obias die de almachtige jou gegeven heeft die zijn dag en nacht met je ook al ben je jou boei thuis vergeten je hoeft op geen enkele wiri te kauwen om in vuur te kunnen dansen .
Obia boei
er zij verschillende obia boei . Hierop gaan de obias zitten nadat ze een sreka hebben gehad . Er gaan heel wat namen rond en zal het vertellen zoals ik het ken en heb geleerd. De meeste boeis worden van ijzer, nikkel en koper gemaakt. De enige uitzondering is de kantasi boei van de tee kantasi (singa mang) als hij het zo wil dan word het van een bepaalde liaan gemaakt. De boei is een extra hulp middle om de asi bij staan in het werk. Een boei kan je niet gewoon aan iemand geven in zijn of haar hand. Men zegt a moes wroko feng. De obia moet ready zijn en gaat het zelf in trance halen of in ijzeren pot met kokend water , begraafplaats of in het bos waar het verstopt is en draagt het zelf om de arm. De boei kunnen in combinatie voor kopen zoals kumanti – apuku, djebri kantasi, apuku luangu maar ook kan er een boei gemaakt worden waarop alle obias gaan zitten dit staat bekend als de master boei. Er zijn ook boei waarmee men over straat kan lopen de zgn waka mang word het ook wel genoemd en is gaat de drager middels het straks trekken om de arm boodschappen geven.
Strafoe tori
Ik zal iets met u delen die ik ongeveer 25 jaar terug heb meegemaakt. Een oud inspecteur (wijlen) vertelde me als tiener wat hy mee maakte als hy nacht dienst had op zijn buro. In het begin klonk het als een spannende anansi torie. Tot dat hy met een haan (levende kaka fowroe) thuis kwam met aan een zijn poot een stuk rode sarpoesi gebonden!! En zij dat ze op instructie van een duman nu eindelijk durfte deze haan te pakken die het voor het politie buro was komen wandelen. Zodra het gebeurde (meestal in december ) wisten alle politie agenten dat arrestanten zouden weg vluchten welke voorzorgs maatregelen ze ook namen als de haan zich had laten zien was het raak. Achteraf bleek dat toen een een vaste wisi man deze haan prepareerde en familie van de ingesloten mensen hielp om door boven natuurlijke kracht nog voor dat ze rechter verschenen ze vry te krijgen.
Vaak zie je voor het kanton gerecht restanten van spullen voor deur liggen die midden in de nacht worden geplaatst om straf zaken te beinvloeden. Maar wist ook dat rechters en officiers(de meeste) heel goed kijken (sommige laten hun stoel eerst goed schoon maken) alvorens ze plaats nemen en vele hebben zich heel goed laten instrueren geestelijk aangezien deze groep mensen heeel zwaar word aangevallen door criminelen. Insiders zullen beamen wat ik zeg.
Berpe sreka
Wat verstaat men hieronder? De naam zegt het al !! het is een inwijding (sreka) waarbij men iemands obias gaat testen. Zou een sreka word meestal alleen gedaan door mensen die tot du of obia man worden ingewijd en meestal alle andere rituelen die daarbij horen al hebben gedaan. De persoon word naar de begraaf plaats gebracht en daar worden de yorkas en alle entitieten daar opgeroepen om jou testen. Jou obias worden dan in staat geacht de aanval van zo een kwade geest af te slaan . dit is eigenlijk een praktijk examen die je als du of obiaman doet om je wintie te versterken en om je voor te bereiden op de echte praktijk waarbij je in staat word geacht zonder vrees en twijfel kwade geesten te verwijderen of te vernietigen. In de praktijk zal zo een obia ook veel asertiever worden naaar een kwade geest. Dus in principe zou een berpe sreka een onderdeel van inwijding of sreka tot du of obiaman . ik wil erbij ververmelden dat dit niet altijd hoeft en dat meningen hierover zullen verschillen .
De yorka fowru of buta buta die alleen avonds aktief
daarom yorka fowru word genoemd maar overdag zit hij doodstil verscholen tussen droge bladeren. Er is en een inheemse tayer genoemd naar deze vogel en die heet buta buta . de arowaken noemen hem Wakwarajo. Er is ook en bekende uitdrukking in het Surinaams over buta buta die te maken het met grote of lelijke schoen. Wat ik u wil meegeven is het volgende als de ze tayer die genoemd naar deze vogel een sreka krijgt dan zegt men precies zo stil als de vogel overdag zit precies zo zal mijn vijand die mij constant chanteert stil en rustig worden a sa trong yorka fowru zeggen men ook wel .